哈剌和林兴元阁碑记（残）

文献时间：1346

行数及字数：36行，123余单词

文献发现地：蒙古国哈剌和林遗址

文献现存地：蒙古国

提交需求

联系我们

文献说明

俄罗斯著名探险家П.К.Козлов（1863-1935）在研究挖掘古时唐古特的哈剌和林时找到了17份回鹘式蒙古文残页，这里的少数部分被研究。蒙古国前杭爱省哈剌和林遗址出土的回鹘式蒙古文碑文。学术界先后找到该碑的四块残页。现已发现的四块残石是该尊整碑的一部分。

01.	[. . .  . . .]
02.	[. . .  . . .] ging luu [ǰil-dür] Qorum-a saγuqu balaγasun orošiγuluγsan aǰuγu. Qoyin-a
03.	[. . .  . . .] sayi ordo-[ban] bosqaγuluγad tegüneče ulam süm-e-yin ger bosqaγulur-un. Degtü nüdügülǰü keyid-i bosqaγulqu učir es-e bolǰuγu.
04.	[. . .  . . .]luγad ye[ke bur]qan suburγan-i bürküküi-e aγui öndür gau bosqaγultuγai kemen orad-i quraγaǰu bosqaγulqui-dur  
05.	[. . .  . . .] songγuǰu ulam ulam [... qada]γalaγuluγsan-u tula süm-e-yin ger ülü udan sedkil-iyer bütügsen aǰuγu. Ene süm-e-yin ger kemebesü
06.	[. . .  . . .]gen-tü keyid[-i bosq]aγuluγad tede dotur-a burqan-nuγud-i nom-un yosuγar ǰergeber orošiγuluγsan aǰiγui. ¯aqai ǰil
07.	[. . .  . . . qoyi]n-a γučin nigen od bolǰuγu. ǰi ǰing šim morin ǰil-dür suu-tu
08.	[. . .  . . ]d-un ǰoban bosqaγsan-i sedkiǰü ǰrlγ-iyar endeče Budaširi-yi ileǰü Qorum šingun yiuǰing Örügtemür-lüge qamtu qadaγalaǰu
09.	[. . .  . . .] kümün nidün-i ǰ[...]elkü metü čoγ-tu bolǰuγu. Süm-e-yin ger-ün dotur-a 
		γadan-a deger-e ba dour-a ǰiruγsan šigüsülegsen 
10.	[. . .  . . .] bolγaγsan-i alin-i maγta[ǰu] baraγdaqu. Orčin inu qoriyan nüdüǰü qoyar dabqur ǰergeber γurbaγad qaγalγ-a-tu bolγaǰuγu. Qan-ača 
11.	[. . .  . . .] bögetele edügeki üyile [a]d[alidqabasu] uridaqi-ača ülegü boluγsan aǰuγu. Bing noqai ǰil arban nigen sara-yin doluγan šinede 
12.	[. . .  . . . kem]en öčibesü čingǰi Yiu šim [...] bičig-i ǰoqiyatuγai kemen
13.	[. . .  . . . ] törügülkü [. . .] yosun-i bi maγui uqaγ-a ügegü ker ögül[ekü ...]
14.	[. . .  . . .] kökideǰü törügülün manduγulurun bügüde deger-eče dour-a kürgeyü. Adalidqabasu tariyan usulaqui-dur usun-i 
15.	[. . . ] ulus bayiγulqui-a ǰoqistu γaǰar buyu. Tngri-yin mör kemebesü ümer-eče egüsüged tümen ǰüyil ed-i törügülǰü manduγulumu.
16.	[. . .  . . . ]-i enerin asaraqu bui. Adalidqabasu deger-eče dour-a öndür-eče boγuni-dur kürgeküi ger deger-eče usun-i 
17.	[. . .  . . . ] kemekü [. . .] dürbel mital ügegüi-e ulus quriγaγsan erten-ü sam γong uu di kemekün-i qoyidus ba Q-an 
18.	[. . .  . . . ] Qorum-a saγuqu balaγa[sun oroši]γulǰuγu. Ögedei qaγan Möngke qaγan ayan deger-e yabubasu ber kümün-ü
19.	[. . .  . . . ] burqan-u sašin nom-un yosun-i čegeǰin doturaγan sedkir-ün. Nom sašin-i delgeregülǰü ülü uqaqun. Mungqaγ-ud sayid udumiyar oduy-a
20.	[. . . ] yeke kündülemtegü sedkil-iyer es-e [...] ba süm-e-yi bosqaγulqu šiltaγan eyin kü büi ǰ-e. Suu-tan
21.	[. . .  . . . ] ǰiluγ-a-dur-iyan oruγulqu yerü [. . .]ǰuγu. Bi maγui boγol Yiu-šim engke amuγulang čaγ-tur törügseber dotuγadu γadaγadu balaγad-tur
22.	[. . .  . . . ] Qorum-ača iregsed ene süm-e-yin [ger ... ...] Šamši, Si-ǰun, Gangǰe, Vu gen, Gigün γaǰar-a kürügsed ǰiči Qorum-a noyalan odču qariǰu
23.	[. . .  . . . ] balaγasun-dur bükün yeke süm-e ger Qorum-un [...] kemeldübei. Erte Sagimuni burqan-u čaγ-tur nigen Čitavan neretü süm-e-yin ger orčin 
24.	[. . .  . . .] toyid-un saγuqu keyid nigen ǰaγun qorin bo[...] qoyar kü kümün bosqaγuluγsan aǰuγu. Edüge ulus
25.	[. . .  nara]n šinggeküi-dür kürtele nigedügsen-dür tere Čitavan süm-e [... ...] öndür yeke bögetele čoγtu uran büküi-ber 
26.	[. . . ] aγula metü öndür bögetele Kandiragud aγula-dur ber adali buyu. Tür[... ...]
27.	Qing ön gau kemen nereyidčügü Qing ön kemebesü yeke Mongγol ulus-un [. . .]
28.	[suu]-tan degedüs tngri-yin ǰrlγ-iyar törün öber-ün ulus bayiγulun [...] učir [... ...]- dur maši nairaldun tengčeldemü. Qorum bürün.
29.	urida Ön čang luu neretü čölge bülege. [Qoy]in-a basa [... ... ...] bolǰuγu. Urida  
30.	suu-tan degedüs altan bey-e kürügsen balaγasun ene metü čoγ-tu yeke süm-e [... ...]
31.	suu-tu qaγan-u altan čikin-dür kürgegülüged sača ǰrlγ-iyar [...] č[ing ünen] 
32.	γayiqamšiγ sayin-a eyimün yeke buyan-tu üyile-yi ker ögüleǰü baraγdaq[u...]
33.	terigüleši-ügei čaγ-ača inaγši-da delekei ulus samaγuraγsan-u qoyin-a 
34.	Činggis qan törüǰü delem-e qaris-un qad-i deyileǰügü. [Yeke] Mongγol ulus ba [...]
35.	unaγsan nabčin-i [. . .] č[ö]bl[en] [. . .]
36.	küčüten [... ...]

[1] W. Radloff, Atlas der Altertümer der Mongolei, St. Petersburg, 1892, pl. XVI
[2] W. Kotwitz, Mongolskaja nadpisi v Erdene-dzu, Sbornik Muzeja Antropologii imeni Petra Velikogo pri Rossijskoj Akademii Nauk, 5, 1918, 205-214
[3] N. Poppe, Otčet o poezdke na Orchon letom 1926, Materialy MONK, 4, 1929, 1-25
[4] F. W. Cleaves, The Sino-Mongolian Inscription of 1346, HJAS 15, 1952, 1-123 Pl. I-XII
[5] L. Ligeti, Monuments Pr’classiques. I. XIIIe et XIVe si’cles, Budapest, 1970, 12-26
[6] L. Ligeti, Monuments Pr’classiques. I. XIIIe et XIVe si’cles, Budapest, 1972, 22-26
[7] C. Törbat, Char Chorumyn mongol bičeesijg dachin ügüülech n, TS 30, 1997, 90-99
[8] Dobu, Uyiγurǰin mongγol üsüg-ün durasqaltu bičig-üd, Begeǰing, 1983, 319-340